Sen dziecka - niezbędnik rodziców

Sen to kluczowa potrzeba biologiczna człowieka, która – podobnie jak zdrowa dieta i regularna aktywność fizyczna – warunkuje nasze dobre samopoczucie i zdrowie

Sen jest czynnością cykliczną, czyli składa się z odcinków, zwanych cyklami snu. U osoby dorosłej cykl snu trwa średnio 90 minut, u dzieci – początkowo około 40 minut. W docelowej strukturze snu, jaka pojawia się po 4mż, cykle snu są wyraźnie wydzielone. Na koniec każdego cyklu snu pojawia się faza snu płytkiego, w którym każdy z nas lekko wybudza się. Małe dzieci – dopóki nie nauczą się samodzielnie inicjować snu – będą przy takich pobudkach potrzebować pomocy rodziców. Warunki, jakie rodzice musza spełnić, aby dziecko mogło zasnąć, to SENNE ASOCJACJE. Są nimi najczęściej: ssanie, ruch i określona sytuacja. Dzięki Waszym właściwym działaniom maluszek może nauczyć się samodzielnie zasypiać, co przekłada się szybko na dobry sen w nocy i dłuższe drzemki. A dzięki tej umiejętności dziecko nie będzie potrzebować Was przy naturalnych przebudzeniach w płytkich fazach snu i zacznie korzystać z pełnowartościowego odpoczynku.

Brak snu, ale również brak pełnowartościowego snu, rozłożony w czasie stanowi źródło chronicznego (toksycznego) stresu dla naszego organizmu i negatywnie wpływa na nasze funkcjonowanie – w sferze fizycznej i psychicznej. Przemęczenie wynikające z deficytu snu to stan oznaczający tak wielkie zmęczenie fizyczne naszego organizmu, że zachwiana zostaje jego równowaga, a związany z tym stres nabiera cech reakcji systemowej i rozciąga się na wszystkie układy ciała. W takim stanie nasz umysł nigdy nie wchodzi w stan pełnego relaksu pozwalający na głęboki i regenerujący sen. Szczegółowe informacje o skutkach niewyspania znajdziesz TUTAJ.

Na dole strony znajdziesz wiele pomocnych materiałów o śnie dziecka - część z nich jest darmowa, dostęp wymaga jedynie założenia bezpłatnego konta.

 

Dlaczego sen jest dla dziecka trudny?

Po pierwsze – sen jest trudny i zmienia się na przestrzeni całego naszego życia. Zmienia się zapotrzebowanie na sen, a wraz z nim plan dnia. W okolicy 4. miesiąca życia zmienia się struktura snu, a w niej proporcje między snem głębokim i płytkim. Z poniższego filmu dowiedzie się, na czym polega ta zmiana - którą lubię nazywać senną rewolucją - i dlaczego przy nosi trudniejszy da dziecka sen:

Nowa struktura snu przynosi nowe potrzeby dziecka; zmieniają się sposoby na zasypianie – dawne rozwiązania na sen wyczerpują się, nowe wymagają poćwiczenia (na początku są trudne!). Każda zmiana wymaga dostosowania się małego organizmu i dosłownie „przeprogramowania” mózgu dziecka np. na nowe pory snu. Dzięki Waszej wiedzy o śnie, Wasz maluszek będzie mógł przejść przez każdą zmianę szybciej i lepiej!

Po drugie – sen oznacza dla dziecka rozstanie z ukochanymi rodzicami. Z tej przyczyny zwiększoną „niechęć” do snu widzimy m.in. w okresach wzmożonego lęku separacyjnego, kiedy rozstanie z mamą jest wyjątkowo trudne. Na każdą trudność we śnie maluszka jesteśmy w stanie zaproponować Wam konkretne i skuteczne rozwiązania!

Po trzecie – sen jest dla dziecka nudny, a podstawową potrzebą maluszka jest poznawania świata i zdobywanie nowych umiejętności. Sen regularnie wyklucza maluszka z tych aktywności – również z tego powodu dzieci po prostu nie lubią spać! Możecie pomóc Waszemu dziecko poprzez m.in. oferowanie mu rytuału przedsennego, właściwie przygotowaną sypialnię wspierającą procesy biologiczne przygotowujące organizm do snu, dbanie o właściwy plan dnia. Prawidłowa higiena snu będzie pomagać maluszkowi przechodzić ze stanu aktywności w stan snu.

 

Higiena snu dziecka

Na spokojny sen maluszka składa się wiele elementów, zarówno tych zewnętrznych (np. miejsce snu, plan dnia, rytuały wyciszające), jak i innych, które możemy nazwać wewnętrznymi (wrodzony temperament dziecka, poziom zmęczenia czy etap rozwoju na jakim aktualnie dziecko znajduje się). Wszystkie te elementy stanowią swoistą SENNĄ UKŁADANKĘ, której elementy łącząc się ze sobą kształtują dobry sen u dziecka. Każdy z tych elementów możesz dogłębnie zrozumieć, aby w jak najlepszy sposób z niego korzystać i skutecznie pomagać swojemu dziecku dobrze spać!

  • MIEJSCE SNU – bezpieczne i wygodne łóżeczko, dobrze zaciemniony pokój, odpowiednią temperaturę jaka panuje w sypialni maluszka, odpowiednie oświetlenie. Znajomość ŁÓŻECZKA, kojarzenie tego miejsca ze snem i umiejętność spania w nim.
  • PLAN DNIA – odpowiednie do wieku czasy aktywności i czasy długości drzemki, odpowiednia ilość drzemek i moment rozpoczęcia snu nocnego, brak przemęczenia i przebodźcowania.
  • RYTUAŁ PRZEDSENNY – wprowadzenie rytuałów pozwoli przygotować dziecko na sen zarówno w nocy, jak i w ciągu dnia. Rytuały wyznaczą odpowiedni rytm dnia dający dziecku poczucie powtarzalności i pomagają mu właściwie wyciszyć się, dzięki czemu sen pojawi się szybciej, a dziecko śpi spokojniej, głębiej.
  • PRZYTULANKA – miły, miękki przedmiot towarzyszący maluszkowi w czasie wyciszenia się przed snem i w czasie snu, wzmacniający jego poczucie bezpieczeństwa
  • Odpowiednie UBRANKO NA SEN – zapewni dziecku bezpieczny i komfortowy sen, pozwoli utrzymać stałą temperaturę na czas snu.
  • SENNE ASOCJACJE – inaczej nazywane skojarzeniami sennymi. Senne asocjacje to warunki jakie muszą zostać spełnione, aby maluszek mógł spokojnie zasnąć. Senne asocjacje możemy podzielić na asocjacje korzystne i niekorzystne. Wszystko to, co prowadzi dziecko do snu i z czego maluszek może korzystać samodzielnie, jest korzystne – przykładowo będzie to rytuał przedsennyprzytulanka, odpowiednio przygotowane miejsce snuNatomiast wszystko to, co oznacza zależność snu dziecka od Waszej dostępności, od Waszych działań (np. podania mleka lub kołysania na rękach aż do zaśnięcia) lub stworzenia przez Was określonej sytuacji (np. przeniesienie dziecka do Waszego łóżka) w dłuższej perspektywie nie będzie pomagać dziecku spać, a więc będzie stanowiło asocjacje niekorzystne.
  • ŻYWIENIE – sposób karmienia maluszka oraz proces rozszerzania diety po 6. miesiącu życia (lub wcześniej, jeśli takie było zalecenie lekarza) będą miały wpływ na sen maluszka. Spożywane przez dziecko pokarmy – w pierwszym miesiącach życia mleko (pokarm mamy lub mleko modyfikowane), następnie właściwie wprowadzane pokarmy stałe – będą wspierać spokojny, niezakłócany pobudkami odpoczynek dziecka albo niekorzystnie wpływać na jego sen. 

Do elementów wewnętrznych, które wpływają na sen maluszka możemy zaliczyć m.in jego temperament czy ogólny stan zdrowotny - konieczne jest przeanalizowanie sytuacji pod kątem medycznych przyczyn problemów ze snem.  

 

O wszystkich najważniejszych kwestiach dotyczących snu dziecka i o dobrych rozwiązaniach na nie dowiecie się dzięki przynależności do Społeczności WYSPANEJ MAMY

 

Korzystając z proponowanych rozwiązań pomożecie Waszemu dziecku – lub Waszym dzieciom, jeśli jesteście rodzicami bliźniaków lub dzieci w różnym wieku – spać lepiej. Wdrożycie zasady prawidłowej higieny snu a, jeżeli będzie to konieczne, przygotujecie się do nauki samodzielnego zasypiania, czyli do procesu stopniowego odchodzenia od niekorzystnych rozwiązań na zasypianie, z poszanowaniem emocji dziecka i uwzględnieniem jego możliwości biologicznych i psychicznych.


Nauka samodzielnego zasypiania jest ostatnim elementem wieńczącym całą senną układankę, ale nie u każdego dziecka faktycznie jest potrzebna!


Podsumowując: najpierw wprowadźcie wszystkie elementy sennej układanki, czyli zacznijcie regularnie korzystać z zasad prawidłowej higieny snu dziecka, ale jeżeli okażą się niewystarczające, przejdźcie do nauki samodzielnego zasypiania. 

Czy dziecko naprawdę musi nauczyć się spać?

Chciałabym opowiedzieć Wam o moim spojrzeniu na problemy ze snem u zdrowych dzieci, czyli po wykluczeniu somatycznych przyczyn zaburzeń snu o których piszę TUTAJ

Jeśli dziecko musiałoby nauczyć się spać, to byłoby to dość ryzykowne dla naszego gatunku… Sen to kluczowa potrzeba biologiczna – bez snu nasze organizmy doznają wyniszczenia i śmierci. Sen to także potrzeba fizjologiczna, co oznacza, że próbując powtrzymać się przed zaśnięciem, nie będzie to możliwe.

Ustalmy więc, że maluszki z umiejętnością spania przychodzą na świat. To dobra wiadomość! Początkowo potrzebują rodziców do częstego, regularnego i bezpiecznego snu – w pierwszych 3 miesiącach rytm ich życia krąży wokół karmień, rytm snu jeszcze nie istnieje. Sen jest prosty, a świadomość siebie i świata – mała. Mimo że dzieci rozpoznają najbliższych (a zwłaszcza głos mamy), w pierwszych miesiącach życia nie czują przywiązania do konkretnych osób, akceptują każdego opiekuna, który potrafi zaspokoić ich podstawowe potrzeby. W tym potrzebę snu.

Każdy mijający dzień przynosi jednak ogromne zmiany rozwojowe! Krąg bliskich osób zawęża się, w życiu maluszka pojawiają się powoli takie kwestie, jak nuda, własne preferencje i nawyki. Nawyki to schematy działania, zachowania utrwalone w czasie. A zdolność do dostrzegania schematów, czyli pewnej powtarzalności w otaczającej rzeczywistości, pojawia się u dziecka już w okolicy 8. tygodnia życia! To najlepszy moment na świadome działania rodziców wokół jego snu.

Wokół snu dziecka możemy wytworzyć schematy korzystne i niekorzystne. Te pierwsze to np. rytuały zapowiadające sen oraz odkładanie maluszka na sen do łóżeczka. Niekorzystne to np. organizowanie zawsze drzemek „na mamie”. Drzemki kontaktowe (czyli na rodzicu) są cudowne w pierwszych miesiącach życia maluszka, ale kluczowe jest tutaj słówko „zawsze”: utrwalanie jednego rozwiązania na sen zabiera dziecku możliwość uczenia się innych "sennych strategii".

Świadomie lub nieświadomie kształtujemy więc nawyki okołosenne u naszych dzieci. U siebie również! Mamy, które śpią w jednym łóżku z dzieckiem, przy pierwszym zamarudzeniu maluszka odruchowo podają pierś chcąc uniknąć dłuższej pobudki. Niestety, w ten sposób uniemożliwiają mu wzmacnianie umiejętności samodzielnego, płynnego przechodzenia przez cykle snu – jedynej umiejętności, której dziecko potrzebuje, aby dobrze spać!

Po 4.mż umiejętność płynnego przechodzenia przez cykle snu jest kluczowa, ponieważ sen dziecka staje się czynnością cykliczną – na koniec każdego cyklu snu dziecko będzie już zawsze lekko wybudzać się. Jeśli za każdym razem podacie mu mleko lub weźmiecie na ręce, w miejsce tej umiejętności wprowadzicie zależność jego snu od Waszych działań.

Oczywiście, nie ma nic złego w nocnym rodzicielstwie! A nieprzespane noce są wpisane w życie każdej/każdego z nas… Początkowo z powodu naturalnej potrzeby nocnych karmień u dzieci, następnie z powodu ich dynamicznego rozwoju psychoruchowego, potem z powodu rozwijającej się sfery emocji czy sfery społecznej w ich życiu (kontakty z rówieśnikami są źródłem satysfakcji, ale i stresu!). Na wszelkie nocne strachy czy zmartwienia najlepsza jest bliskość rodzica!


Jak widzicie, dziecko wcale nie musi nauczyć się spać… musi mieć możliwość ćwiczenia dobrego spania od pierwszych chwil życia, a jeśli gdzieś po drodze pojawią się niekorzystne nawyki – musi mieć możliwość odejścia od nich (i przy tym potrzebuje Waszej pomocy!)


Nauka samodzielnego zasypiania to nie nauka zupełnie nowej umiejętności, ale wzmacnianie naturalnych mechanizmów prowadzących do snu, których miejsce zajęły niekorzystne rozwiązania na sen.


Pomocne materiały

Wszystkie materiały dostępne są w Społeczności WYSPANEJ MAMY za 49 zł miesięcznie!

to platforma edukacyjna dla rodziców, w ramach które otrzymacie dostęp do:

 bogatego zbioru materiałów o śnie dziecka i o nauce samodzielnego zasypiania przygotowanych przez Certyfikowaną Konsultantkę ds. Snu Dziecka i Terapeutkę Poznawczo-Behawioralną Bezsenności (CBT-I)   

 regularnych, cotygodniowych spotkań on-line i webinarów

 wsparcia i wymiany doświadczeń między rodzicami pragnącymi pomóc swoim dzieciom dobrze spać

 Materiały dostępne w Społeczności WYSPANEJ MAMY - wybierz interesujący Cię temat 


miesięcznie

49 zł

Plan PODSTAWOWY daje Ci dostęp do wszystkich materiałów w Społeczności WYSPANEJ MAMY oraz do cotygodniowych spotkań on-line w cenie 15 zł. Dodatkowo, otrzymasz zniżki na produkty w sklepie WYSPANEJ MAMY.

Opłata pobierana jest ze wskazanej karty bankowej co miesiąc - subskrypcję możesz anulować w dowolnym momencie

miesięcznie

99 zł

Plan PREMIUM daje Ci dostęp do wszystkich materiałów w Społeczności WYSPANEJ MAMY oraz do cotygodniowych spotkań on-line. Dodatkowo, otrzymasz zniżki na produkty w sklepie WYSPANEJ MAMY.

Opłata pobierana jest ze wskazanej karty bankowej co miesiąc - subskrypcję możesz anulować w dowolnym momencie